Instrumenty finansowe w polskich i międzynarodowych standardach rachunkowości – klasyfikacja, wycena, prezentacja oraz przeprowadzanie i dokumentowanie procedur badania

Program

• Regulacje prawne dotyczące instrumentów finansowych
  • Przegląd regulacji rachunkowości dotyczące instrumentów finansowych i zakres odniesienia:
    • MSR 32, MSSF 9, MSSF 7, a także MSR 27, MSR 28, MSR 36, MSR 21 itp. 
    • ustawa o rachunkowości, 
    • rozporządzenie Ministra Finansów dotyczące instrumentów finansowych, 
    • rozporządzenia Ministra Finansów dotyczące szczególnych zasad rachunkowości dla określonych rodzajów podmiotów (m.in. banków, funduszy inwestycyjnych, zakładów ubezpieczeń). 
  • Inne regulacje prawne dotyczące instrumentów finansowych (np. ustawa o obrocie instrumentami finansowymi).
• Identyfikacja instrumentów finansowych dla potrzeb sprawozdawczości finansowej
  • Definicja instrumentu finansowego dla potrzeb rachunkowości, 
  • Aktywa finansowe i ich podstawowe rodzaje (pożyczki udzielone, należności, posiadane papiery wartościowe, itp.)
  • Zobowiązania finansowe i ich podstawowe rodzaje (kredyty zaciągnięte, pożyczki zaciągnięte, zobowiązania umowne, wyemitowane papiery wartościowe) 
  • Własne instrumenty kapitałowe (wyemitowane akcje i udziały, prawa do akcji, wystawione opcje na akcje, w tym warranty subskrypcyjne, prawa poboru itp.) 
  • Szczególne rodzaje instrumentów finansowych (instrumenty złożone, instrumenty pochodne, instrumenty wbudowane) oraz kontrakty zbliżone (kontrakty towarowe).
• Księgowe zasady ujmowania i usuwania z ksiąg instrumentów finansowych
  • Krajowe zasady ujmowania aktywów i zobowiązań finansowych 
  • Krajowe rozwiązania w zakresie usuwania z ksiąg (bilansu), aktywów i zobowiązań finansowych,
  • Międzynarodowe rozwiązania w zakresie ujmowania aktywów i zobowiązań finansowych,
  • Wymagania MSSF w zakresie usuwania z ksiąg – przeniesienie ryzyka i korzyści (odpowiednio zatrzymanie ryzyka i korzyści), zachowanie kontroli skutkujące utrzymaniem zaangażowania.
• Wycena początkowa i bilansowa instrumentów finansowych oraz ujęcie przeszacowań
  • Klasyfikacja aktywów i zobowiązań finansowych dla potrzeb MSSF 9 i rozporządzenia Ministerstwa Finansów dot. instrumentów finansowych (kategorie przewidziane w poszczególnych regulacjach),
  • Wpływ klasyfikacji na wycenę początkową i bilansową (wartość godziwa, zamortyzowany koszt, skorygowana cena nabycia) oraz ujęcie przeszacowań (przeszacowania ujmowane wynikowo, przeszacowania ujmowane kapitałowo lub przez ICD, odsetki kapitalizowane w wartości aktywów), 
  • Utrata wartości aktywów finansowych wg regulacji krajowych i międzynarodowych (ustalanie odpisów, model ECL). 
• Rachunkowość zabezpieczeń jako szczególny obszar rachunkowości instrumentów finansowych
  • Rodzaje powiązań zabezpieczających i ich odzwierciedlenie w sprawozdaniu finansowym.
  • Specyfika zabezpieczenia przepływów pieniężnych.
  • Specyfika zabezpieczenia wartości godziwej.
• Prezentacja instrumentów finansowych w sprawozdaniu finansowym
  • Instrumenty finansowe w planie badania 
  • Identyfikacja występowania lub potencjalnego występowania instrumentów finansowych ze względu na specyfikę jednostki i jej otoczenie 
  • Wstępna ocena ryzyka badania w związku z instrumentami finansowymi (ocena ryzyka nieodłącznego i ryzyka istotnego zniekształcenia) 
  • Kontrola wewnętrzna w procesie umów i transakcji dotyczących instrumentów finansowych
• Badanie zasadnicze dotyczące instrumentów finansowych
  • Program badania właściwego, ocena ryzyka nieodłącznego, ryzyka stwierdzeń oraz ryzyka istotnego zniekształcenia w kontekście instrumentów finansowych i ich grup (istnienie, prawa i obowiązki, kompletność, wycena i przyporządkowanie) i opracowanie reakcji na zidentyfikowane ryzyko.
  • Wybór i przeprowadzenie procedur w celu potwierdzenia:
    • istnienie aktywów finansowych, ich posiadanie i kontrolę nad nimi,
    • istnienie zobowiązań finansowych i wynikające z nich obowiązki, 
    • kompletność,
    • poprawność wyceny i klasyfikacji (przyporządkowanie). 
  • Ocena ryzyka w zakresie stwierdzeń dotyczących prezentacji i ujawnienia informacji  
  • Wybór i przeprowadzenie procedur dotyczących poprawność prezentacji i ujawniania informacji na temat instrumentów finansowych:
    • wystąpienie oraz prawa (aktywa) i obowiązki (zobowiązania), 
    • kompletność,
    • klasyfikacja i zrozumiałość, 
    • dokładność i wycena. Księgowe zasady ujmowania i usuwania z ksiąg instrumentów finansowych